Krótki przewodnik dla organów ścigania
„Kręcenie liczników” w pojazdach. Art. 306a Kodeksu karnego
Branża motoryzacyjna jest jedną z branż najbardziej narażonych na naruszenia przepisów prawa. Jednym z tego przykładów jest funkcjonujący przez lata proceder „kręcenia liczników” w samochodach, który przybrał w naszym kraju formę całkowicie powszechnej działalności. Szacuje się, że przed 25 maja 2019 roku nawet 70% pojazdów oferowanych do sprzedaży jako używane mogło mieć zafałszowany przebieg.
W związku z tym ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie do Kodeksu karnego przepisu art. 306a, który brzmi:
Art. 306a§ 1. Kto zmienia wskazanie drogomierza pojazdu mechanicznego lub ingeruje w prawidłowość jego pomiaru, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.§ 2. Tej samej karze podlega, kto zleca innej osobie wykonanie czynu, o którym mowa w § 1.§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 lub 2, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Zmiany zmierzają oczywiście do wyeliminowania z obrotu gospodarczego podmiotów czerpiących korzyści majątkowe z procederu polegającego na zmianie wskazań drogomierzy w pojazdach.
Ogromnym problemem były również warsztaty w biały dzień oferujące usługi kręcenia licznika np. pod nazwą „korekta licznika”, czy „weryfikacja przebiegu pojazdu”. Swego czasu tego typu usługami obrosły drogi na ścianie zachodniej będące kanałami transportu pojazdów używanych do Polski. Później takie oferty przeniosły się do Internetu, ale problem jak najbardziej pozostał. W starym stanie prawnym ściganie takich osób było bardzo trudne, ponieważ nie popełniali oni bezpośrednio przestępstwa oszustwa, a jedynie w grę mogło wchodzić pomocnictwo w przestępstwie oszustwa. Ale żeby odpowiedzialność taka nastąpiła trzeba im było wykazać, że wiedzieli jakie konkretnie oszustwo miałoby nastąpić – czyli kto byłby sprawcą i kto pokrzywdzonym (nabywcą takiego pojazdu). Jest to w praktyce niewykonalne.
Do tej pory za fałszowanie wskazań licznika można było odpowiadać karnie, przede wszystkim na podstawie art. 286 Kodeksu karnego, czyli popełniając przestępstwo oszustwa. Wymagało to jednak wypełnienia wszystkich wymienionych w tym przepisie znamion, czyli osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Krótko mówiąc – trzeba było po prostu sprzedać samochód z przekręconym licznikiem, osiągając za niego wyższą niż należna cenę i zatajając fakt kręconego licznika.
Przed wejściem w życie nowych przepisów samo działanie polegające na zmianie wskazań drogomierza nie było przestępstwem. Dopiero podjęcie tego działania dla wprowadzenia nabywcy pojazdu w błąd co do jego rzeczywistego stanu technicznego i prowadzące do sprzedania pojazdu za wyższą cenę, niż zostałby sprzedany przy wyższym wskazaniu licznika mogło wypełniać znamiona przestępstwa oszustwa.
Czyn zabroniony
Regulamin Kampanii
(załącznik do umowy sprzedaży)
Obowiązujące od 25 maja 2019 roku art. 306a Kodeksu karnego wprowadza karalność trzech rodzajów czynów:
Szkoda majątkowa jako znamię przestępstwa
Do podlegania odpowiedzialności karnej wystarcza więc dokonanie któregoś z tych czynów i nie ma tu żadnych dodatkowych znamion. Odpowiedzialność uregulowana jest więc znacznie szerzej, a wynika to z tego, że ustawodawca uznał że sam prawidłowy stan licznika zasługuje na prawnokarną ochronę i po prostu wyłączył możliwość jakiejkolwiek w niego ingerencji.
Umyślność / nieumyślność
Przestępstwo z art. 306a Kodeksu karnego, w związku z art. 7 i art. 8 Kodeksu karnego jest występkiem, który można popełnić jedynie umyślnie. Nieco problematyczną kwestią która będzie w przyszłości nastręczać problemów organom ścigania będzie zmiana rozmiaru kół w pojeździe. W takiej sytuacji (zależnie od konstrukcji samego drogomierza) może dojść do „ingerencji w prawidłowość pomiaru”, ponieważ zależnie czy sprawca zmieni koło na mniejsze lub na większe doprowadzi to odpowiednio do albo zwiększenia ilości jego obrotów albo zmniejszenia przy pokonaniu tego samego dystansu. Pierwszy proceder może występować u przewoźników (np. taksówkarzy) w celu zwiększenia kilometrażu w dokonywanych przewozach. Zmiana rozmiaru kół na większe (o ile jest możliwa z uwagi na konstrukcję pojazdu) ma często z przyczyn estetycznych. W obu jednak omawianych przypadkach możemy mieć do czynienia z tzw. zamiarem ewentualnym, a tym samym z możliwością popełnienia umyślnie przestępstwa z art. 306a Kodeksu karnego.
Czy fakt jeżdżenia samochodem z zafałszowanym licznikiem podlega odpowiedzialności?
Sam fakt posiadania pojazdu z przekręconym licznikiem i jeżdżenia nim nie jest podstawą do odpowiedzialności. Odpowiedzialność w takiej sytuacji będzie mogła nastąpić dopiero wtedy, kiedy właściciel (posiadacz) auta wiedząc, że w aucie jest zafałszowany licznik, sprzeda je, nie informując o tym nabywcy pojazdu i otrzyma taką cenę jaką by otrzymał za auto z przebiegiem jak na liczniku, czyli zawyżoną. Ale tu podstawa odpowiedzialności jest ta sama, co do tej pory, czyli przestępstwo oszustwa (art. 286 Kodeksu karnego).
Zgłoszenie wykrycia zafałszowanego przebiegu
Co do zasady nie ma obowiązku zgłoszenia wykrycia zafałszowanego licznika. Jak wiadomo, zgodnie z art. 304 Kodeksu postępowania karnego każdy ma „społeczny obowiązek” poinformowania o przestępstwie - o ile w ogóle zmiana wskazania drogomierza nastąpiła po 25 maja 2019 roku. Nie ma też obowiązku zgłaszania przekręconego licznika na przykład do Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. Obowiązek taki powstanie w przypadku wymiany drogomierza, ale dopiero po 1 stycznia 2020 roku. Ale do tego jeszcze wrócimy.
Zbieg z przestępstwem oszustwa
Przestępstwo z art. 306a Kodeksu karnego może oczywiście być popełnione w zbiegu z przestępstwem oszustwa, tj. w sytuacji kiedy sprawcą zmiany wskazania drogomierza jest jednocześnie sprzedający pojazd czyniąc to w celu uzyskania korzyści majątkowej.
Roszczenia cywilnoprawne
Uprawnienia o charakterze cywilnoprawnym osób, które nabyły pojazd, w którym dokonano modyfikacji wskazań drogomierza, nowelizacja nie wprowadza istotnych zmian. Nadal w takiej sytuacji przysługiwać będą przede wszystkim roszczenia oparte o przepisy o rękojmi przy sprzedaży.
Przywrócenie zafałszowanego przebiegu do prawidłowej wysokości
W przypadku wykrycia faktu zafałszowanego przebiegu, właściciel pojazdu nie ma prawa do przywrócenia go do prawidłowej wysokości, ponieważ sam popełni przestępstwo. Jak wskazano wcześniej, ustawodawca uznał że wskazanie drogomierza w pojeździe powinno być dobrem na tyle chronionym, że musi obowiązywać absolutny zakaz ingerowania w nie.
Stan fizyczny pojazdu jako źródło informacji o przebiegu
Niniejszy przewodnik dotyczy tematyki prawnej, więc nie będziemy zagłębiać się w techniczne aspekty ustalania momentu i wysokości zmiany przebiegu. Należy jednak pamiętać, że mniej więcej od dekady przebieg pojazdu (a czasem szerzej – czas użytkowania) zapisywany jest nie tylko w urządzeniu, które w ustawie nazywane jest „drogomierzem”, ale także w wielu innych podzespołach i systemach pojazdu takich jak reflektory, hamulce czy skrzynia biegów. Na podstawie odczytu z czasu użycia tych urządzeń możliwe jest ustalenie przebiegu pojazdu w danym momencie. Można to sprawdzić w wielu przypadkach używając specjalistycznych testerów dostępnych w autoryzowanych stacjach obsługi.
Dokumenty jako źródło informacji o przebiegu
W polskim systemie prawnym przebieg pojazdu w przeszłości zapisywany jest w kilku „miejscach”. Oto najlepiej dostępne z nich:
Nie tylko penalizacja kręcenia liczników
Omawiany przepis karny, który wszedł w życie 25 maja 2019 roku to nie jedyne uregulowania w celu eliminacji zjawiska kręcenia liczników.
Od 1 stycznia 2020 roku wchodzi w życie zmiana w ustawie – Prawo o ruchu drogowym, dotycząca regulacji związanej z wymianą liczników. Nowelizacja co do zasady zabrania wymiany drogomierza. Jedynymi sytuacjami dopuszczającymi taką wymianę będzie uszkodzenie drogomierza uniemożliwiające jego dalsze poprawne działanie lub konieczność wymiany elementu pojazdu, a wraz z nim drogomierza, w przypadku, gdy drogomierz jest konstrukcyjnie nierozerwalnie związany z wymienianym elementem, a wymiana tego niesprawnego elementu bez wymiany drogomierza jest technicznie niemożliwa. Po takiej wymianie konieczne będzie stawienie się w stacji kontroli pojazdów w terminie 14 dni w celu zgłoszenia faktu wymiany drogomierza i sprawdzenia czy działa on prawidłowo i odnotowania takiej zmiany w CEP. Fakt zmiany licznika z datą zmiany będzie odnotowywany w Centralnej Ewidencji Pojazdów i będzie tam „widoczny”. Jeszcze raz podkreślam – nie ustawiamy przy tej okazji licznika do żadnej wysokości (bo to zabronione), licznik mierzy kilometry od zera, a po prostu jest o tym informacja z datą wymiany ogólnie dostępna i to spełnia swoją funkcję.
Od 1 stycznia 2020 roku wchodzi w życie zmiana w ustawie – Prawo o ruchu drogowym, dotycząca regulacji związanej z wymianą liczników. Nowelizacja co do zasady zabrania wymiany drogomierza. Jedynymi sytuacjami dopuszczającymi taką wymianę będzie uszkodzenie drogomierza uniemożliwiające jego dalsze poprawne działanie lub konieczność wymiany elementu pojazdu, a wraz z nim drogomierza, w przypadku, gdy drogomierz jest konstrukcyjnie nierozerwalnie związany z wymienianym elementem, a wymiana tego niesprawnego elementu bez wymiany drogomierza jest technicznie niemożliwa. Po takiej wymianie konieczne będzie stawienie się w stacji kontroli pojazdów w terminie 14 dni w celu zgłoszenia faktu wymiany drogomierza i sprawdzenia czy działa on prawidłowo i odnotowania takiej zmiany w CEP. Fakt zmiany licznika z datą zmiany będzie odnotowywany w Centralnej Ewidencji Pojazdów i będzie tam „widoczny”. Jeszcze raz podkreślam – nie ustawiamy przy tej okazji licznika do żadnej wysokości (bo to zabronione), licznik mierzy kilometry od zera, a po prostu jest o tym informacja z datą wymiany ogólnie dostępna i to spełnia swoją funkcję.
Spisywanie stanu licznika przez Policję
Drugą bardzo ważną nowelizacją, która wejdzie od 1 stycznia 2020 będzie to, że Policja i inne służby dokonujące kontroli drogowej będą miały obowiązek spisać stan licznika w trakcie kontroli i dane to zostaną przekazane do Centralnej Ewidencji Pojazdów, a co za tym idzie będą ujawnione na stronie historiapojazdu.gov.pl. Trudniej więc będzie przekręcić licznik tu w kraju, bo informacja o stanie przebiegu będzie w większej ilości źródeł.
Organizatorzy Kampanii:
Partnerzy Kampanii:
Kampanię wspierają:
Patroni medialni:
Patron prawny:
Kontakt
